{"id":5874,"date":"2022-04-03T18:18:16","date_gmt":"2022-04-03T18:18:16","guid":{"rendered":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/?p=5874"},"modified":"2022-04-03T18:19:45","modified_gmt":"2022-04-03T18:19:45","slug":"bilissel-gelisim-nedir","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/tr-blog\/bilissel-gelisim-nedir","title":{"rendered":"Bili\u015fsel Geli\u015fim Nedir?"},"content":{"rendered":"\t\t
\u00c7ocuklar, hayatlar\u0131n\u0131n ilk alt\u0131 y\u0131l\u0131nda, fiziksel, bili\u015fsel, dil ve ileti\u015fim, sosyal – duygusal olarak h\u0131zla geli\u015fir ve b\u00fcy\u00fcrler. Bu geli\u015fim alanlar\u0131 insan ya\u015fam\u0131n\u0131n d\u00f6rt ana geli\u015fim alan\u0131 say\u0131l\u0131r ve bir\u00e7ok kazan\u0131m\u0131n edinilmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan bu d\u00f6nem \u00f6nem kazan\u0131r. Ki\u015finin ya\u015fam\u0131 boyunca faydalanaca\u011f\u0131 insani \u00f6zellikleri olan bilme, alg\u0131lama, hat\u0131rlama, d\u00fc\u015f\u00fcnme, okuma, yazma gibi zekan\u0131n i\u015fleyi\u015fi ile ilgili faaliyetler bili\u015f olarak adland\u0131r\u0131l\u0131r. Do\u011fumdan itibaren farkl\u0131 bili\u015fsel s\u00fcre\u00e7lerden ge\u00e7en insan ya\u015fant\u0131lar\u0131 sonucunda bu bili\u015f \u00f6zelliklerini geli\u015ftirir ve yeti\u015fkinlikte nas\u0131l bir birey olaca\u011f\u0131, hatta nas\u0131l bir hayat s\u00fcrece\u011fi de bu s\u00fcre\u00e7lerin temellerinin ne \u015fekilde at\u0131ld\u0131\u011f\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.<\/p>
Bili\u015f kavram\u0131n\u0131n bu derece etkili ve ya\u015famsal olmas\u0131, \u201cbili\u015fsel geli\u015fim\u201d denen bir ara\u015ft\u0131rma konusunu ortaya \u00e7\u0131karm\u0131\u015ft\u0131r. \u00d6zellikle bebekli\u011fin ilk y\u0131llar\u0131nda \u00fczerinde durulmas\u0131 \u00f6nem kazanan bili\u015fsel geli\u015fim, insan\u0131n do\u011fumundan itibaren zihinsel faaliyetlerde kat etti\u011fi yolu konu edinir. N\u00f6roloji ve psikoloji taraf\u0131ndan birlikte ele al\u0131nan bili\u015fsel geli\u015fim ne \u015fekilde ilerler, bili\u015fsel geli\u015fim nedir, bili\u015fsel geli\u015fim kuramlar\u0131 nelerdir, \u00e7ocuklarla hangi ya\u015flarda hangi bili\u015fsel geli\u015fim etkinlikleri yap\u0131labilir sorular\u0131n\u0131n cevaplar\u0131n\u0131 hep birlikte inceleyelim.<\/p>
Bili\u015fsel geli\u015fim, insan\u0131n do\u011fumdan itibaren ba\u015flayarak ya\u015fam\u0131 boyunca \u00e7evresini alg\u0131layabilmesini ve etkile\u015fim kurabilmesini sa\u011flayan zihinsel i\u015flevleri kazanma s\u00fcrecidir. Zihinsel i\u015flevler, alg\u0131, bellek, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme, d\u00fc\u015f\u00fcnme, okuma, yazma, yarat\u0131c\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnme gibi faaliyetleri kapsar ve bunlar\u0131n her biri ki\u015finin \u00e7evresini ve d\u00fcnyay\u0131 yorumlamas\u0131yla geli\u015fir.<\/p>
\u00c7ocu\u011fun do\u011fdu\u011fu andan itibaren bili\u015fsel geli\u015fiminin desteklenmesi, b\u00fct\u00fcn hayat\u0131n\u0131n temelini olu\u015fturmas\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u00f6nemlidir. Bili\u015fsel geli\u015fim alan\u0131nda en \u00f6nemli \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 yapm\u0131\u015f olan Piaget\u2019ye g\u00f6re, bili\u015fsel geli\u015fimi etkileyen etmenler vard\u0131r (yak\u0131nsal geli\u015fim ve sosyal \u00e7evre) ve t\u00fcm \u00e7ocuklar ayn\u0131 d\u00f6nemlerde ayn\u0131 zihinsel geli\u015fim \u00f6zelliklerini kazanamayabilirler.<\/p>
Kal\u0131tsal ve \u00e7evresel fakt\u00f6rlerden etkilenmekle birlikte, do\u011fumdan itibaren \u00e7ocuklarda g\u00f6zlemlenebilen zihinsel geli\u015fim \u00f6zellikleri \u015f\u00f6yle s\u0131ralanabilir:<\/p>
Do\u011fumdan itibaren insan\u0131n hangi d\u00f6nemde hangi bili\u015fsel geli\u015fmeleri g\u00f6sterdi\u011fini ortaya koyan \u00e7al\u0131\u015fmalara bili\u015fsel geli\u015fim kuramlar\u0131 denir. Bu kuramlar\u0131n en kapsaml\u0131s\u0131n\u0131 ortaya koymu\u015f olan Jean Piaget\u2019nin yan\u0131 s\u0131ra, Jerome Brumer ve Lev Vgotsky Bili\u015fsel Geli\u015fim kuramlar\u0131 kendi adlar\u0131 ile incelenebilir.<\/p>
Piaget\u2019ye g\u00f6re bili\u015fsel geli\u015fimin temelini, ki\u015finin \u00e7evreye uyum sa\u011flama yetene\u011fi olu\u015fturur. Aktif olan \u00e7ocuk, denge – dengesizlik – yeniden denge – dengeleme s\u00fcreci ile uyumu ger\u00e7ekle\u015ftirir ve bunu yaparken i\u00e7sel motivasyonundan destek al\u0131r. Ortaya koydu\u011fu g\u00f6r\u00fc\u015fleri baz\u0131 \u00e7evrelerden tepkiler alan Piaget, bili\u015fsel geli\u015fimi etkileyen 4 fakt\u00f6rden s\u00f6z eder:<\/p>
Piaget\u2019nin Bili\u015fsel Geli\u015fim Kuram\u0131nda temel kavram olarak kabul edilen d\u00f6rt unsur bulunur. Bunlar,<\/p>
Piaget, her biri farkl\u0131 bir zihinsel beceri i\u00e7eren bili\u015fsel evreleri d\u00f6rt d\u00f6nemde inceler.<\/p>
Bruner\u2019e g\u00f6re tepkiler uyar\u0131c\u0131dan ba\u011f\u0131ms\u0131z hale geldi\u011finde bili\u015fsel geli\u015fim sa\u011flanm\u0131\u015f olur. Bilgiyi i\u015fleme ve depolama s\u00fcre\u00e7lerine ba\u011fl\u0131 olarak \u015fekillenen bili\u015fsel geli\u015fim dilin etkisiyle ve \u00f6\u011frenici – \u00f6\u011fretici etkile\u015fimiyle kazan\u0131l\u0131r. Brumer bili\u015fsel geli\u015fimi \u00fc\u00e7 d\u00f6nemde inceler:<\/p>
Piaget\u2019nin bili\u015fsel geli\u015fim s\u00fcrecini \u00e7ocu\u011fun tek ba\u015f\u0131na ger\u00e7ekle\u015ftirdi\u011fi fikrine kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131karak kendi kuram\u0131n\u0131 ortaya atan Lev Vgotsky, bili\u015fsel geli\u015fimde sosyal \u00f6\u011frenme ve i\u015fbirli\u011fi kavramlar\u0131na vurgu yapar. Bili\u015fsel geli\u015fimin kayna\u011f\u0131n\u0131n sosyal \u00e7evre oldu\u011funu s\u00f6yleyen Vgotsky, \u00e7ocu\u011fun geli\u015fimine yakla\u015f\u0131k 2 ya\u015f\u0131na kadar do\u011fal \u00e7izginin hakim oldu\u011funu ve bunun daha sonra yerini k\u00fclt\u00fcrel \u00e7izgiye b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yler.<\/p>
Bu kurama g\u00f6re akademik hayatta \u00e7ocuklar\u0131n birbirleriyle i\u015fbirli\u011fi i\u00e7erisinde tak\u0131m \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131na \u00f6zendirilmesi gerekir. Ancak bunu yaparken de \u00f6\u011fretmenlerin \u00f6\u011frencilerini tamamen serbest b\u0131rakmamalar\u0131n\u0131, yol g\u00f6sterici olarak g\u00f6zlemlemesi gerekti\u011fini savunur.<\/p>
\u00c7ocuklar\u0131n ilerideki becerilerinin temellerini bu d\u00f6nemlerde ataca\u011f\u0131n\u0131 bilen ebeveynler \u00e7ocuklar\u0131yla kurduklar\u0131 ba\u011f\u0131n ve oynanan oyunlar\u0131n onlar\u0131n bili\u015fsel geli\u015fimlerini destekledi\u011fini bilirler. Bu a\u00e7\u0131dan, \u00e7ocuklar\u0131n bili\u015fsel olarak sa\u011fl\u0131kl\u0131 geli\u015fmesine katk\u0131 sa\u011flayacak bili\u015fsel geli\u015fim etkinliklerine a\u015fa\u011f\u0131daki \u00f6rnekler verilebilir.<\/p>
Kaynaklar:<\/p>
helpmegrowmn.org\/HMG\/DevelopMilestone\/CognitiveMilestones\/index.html<\/a><\/p> acikders.ankara.edu.tr\/pluginfile.php\/48252\/mod_resource\/content\/0\/Bili%C5%9Fsel%20geli%C5%9Fim.pdf<\/a><\/p>\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t\t\t\t<\/div>\n\t\t<\/section>\n\t\t\t\t \u0130\u00e7erik Tablosu \u00c7ocuklar, hayatlar\u0131n\u0131n ilk alt\u0131 y\u0131l\u0131nda, fiziksel, bili\u015fsel, dil ve ileti\u015fim, sosyal – duygusal olarak h\u0131zla geli\u015fir ve b\u00fcy\u00fcrler. Bu geli\u015fim alanlar\u0131 insan ya\u015fam\u0131n\u0131n …<\/a><\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":5875,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"elementor_header_footer","format":"standard","meta":{"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[116,1],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5874"}],"collection":[{"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=5874"}],"version-history":[{"count":5,"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5874\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":5880,"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5874\/revisions\/5880"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/media\/5875"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=5874"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=5874"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/mecokullari.k12.tr\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=5874"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}