Kurallı Oyun Nedir?

Çocukları okul öncesi dönemde olan ebeveynler, çocuklarla vakit geçirmekten mutluluk duyan yetişkinler veya okul öncesi öğretmenleri, “Kurallı oyun nedir?” sorusunu sorabiliyor. Kurallı oyun, yetişkinler tarafından çocuklar için oluşturulmuş oyunlardır. Oyunun oynanması ve tamamlanması için izlenmesi gereken adımlar ve uyulması gereken belirli kurallar vardır.

Çocuklar bazı dönemlerde her ne kadar bağımsız hareket etmek isteseler de, aslında kendilerine sınırlar konulmasından ve kurallara göre hareket etmekten hoşlanırlar. Kurallı ve sınırlı bir hayat kendilerini güvende hissetmelerini sağlar. Özellikle oyun çağındaki çocuklar, oyuna başlarken ve oyun sırasında kendilerine yön veren komutlar duyduklarında sorumluluk bilinciyle heyecanlanırlar.

Jean Piaget’nin bilişsel oyun seviyelerine göre en yüksek oyun kategorisi 7 – 12 yaştır. Ancak Lev Vygotsky, okul öncesi dönemdeki çocukların oyun kurallarını takip etmeye daha elverişli ve müsait oldukları fikrini ortaya koymuştur. Ona göre, çocukların işbirliği ve rekabet duygularını geliştirdikleri okul öncesi dönem, basit kurallı oyunlar geliştirmek için idealdir.

Kurallı oyunlarda belirlenen kurallar oyun başlamadan önce çocuklara aktarılır ve herkesin bu kurallara uymak zorunda olduğu belirtilir. Kazanan ve kaybedenin belirlenebilmesi için kuralların konulduğu oyunlar, çocukların rekabet duygusunun yanında işbirliği, takım çalışması, problem çözme becerilerini de geliştirir.

Çocukların oynayabileceği kurallı oyunlar, çocukların fiziksel katılımıyla gerçekleşen saha oyunları olabileceği gibi yalnızca zihinsel ilerleyen satranç, dama gibi masa oyunları şeklinde de oynanabilir. Yıllardır oynanagelen ve birçokları tarafından sokaklarda, okulda teneffüste veya derste öğretmen tarafından oynanan kurallı oyunlar olabileceği gibi, herhangi bir alanda veya herhangi bir materyalle de kurallı oyunlar üretilebilir.

Kurallı Oyun Örnekleri

En yaygın kurallı oyunlara örnek olarak aşağıdakiler gösterilebilir.

1. Mendil Kapmaca: İki grup halinde oynanır. Her bir grup sıraya geçer ve ortalarında iki takıma eşit uzaklıkta mendili tutan bir kişi durur. Öğretmen komut verdiğinde kendisine sıra gelen koşar ve mendili ilk alan kazanır. Gruplarda herkes sırayla mendile koştuktan sonra en fazla kişinin mendili kaptığı grup oyunun galibi olur.
2. Yağ Satarım Bal Satarım: Tüm sınıf yüzleri birbirine dönük, yerde çömelerek çember oluşturur. “Yağ satarım bal satarım.” şarkısı herkes tarafından söylenirken elinde mendil olan bir kişi çember dışında koşturarak mendili fark ettirmeden bir kişinin arkasına bırakır. Arkasına mendil bırakılan kişinin mendili bırakan çembere dahil olmadan mendili fark edip onu sobelemesi gerekir. Sobelerse yine diğer kişi ebe olur, sobeleyemezse kendisi ebe olarak mendil ile koşmaya başlar.
3. Sıcak – Soğuk: Sınıfta saklanmak üzere bir nesne belirlenir ve bir kişi dışarıya çıkarılarak belirlenen nesne sınıfın herhangi bir yerine saklanır. Saklama işlemi tamamlanınca dışarıya çıkarılan kişi sınıfa alınır ve saklanan nesneyi bulması istenir. Nesnenin saklandığı yere yaklaştıkça gelen “sıcak”, nesneden uzaklaştıkça da gelen “soğuk” uyarılarıyla nesneyi bulması için kendisine ipucu verilir.
4. Türlü: Sınıf ikişerli – üçerli gruplara ayrılır ve her bir gruba bir sebze adı verilir. Öğretmen türlü yemeği tarifi vermeye başlar, adı anılan sebze grubunda olan kişiler sebzenin adını duyunca ayağa kalkarlar.. Türlü adını duyduklarında ise tüm sınıfın ayağa kalkması gerekir. Yanlış sebzede ayağa kalkan veya ayağa kalkması gerektiğinde kalkmayan elenir.
5. Gece – Gündüz: Çocuklar sıralarında otururlarken öğretmen “gece” dediğinde yüzlerini masaya kapatarak yatar vaziyete geçmeleri ve “gündüz” dendiğinde başlarını kaldırmaları istenir. Yanlış hareket yapan elenir.

Çocukların oynadıkları oyunlar, yaşlarına ve gelişim dönemlerine bağlı olarak değişebildiği gibi gün içerisinde de değişiklik gösterebilir. Genellikle çocuklar rutinlerinin olmasını severler ve kendilerine konulan kurallar çerçevesinde oyun oynamaktan mutlu olurlar. Unutmamak gerekir ki çocukların geliştirdikleri kişilik ve kazandıkları becerileri gözlemlemenin en iyi yolu olan oyun, yaşam içerisinde aktive olmalarının yolunu açan etkili bir araçtır.