Denver Testi

Çocuklar büyüyüp olgunlaşırken aynı zamanda öğrenmeye de devam ederler ve nicel – nitel değişimler yaşarlar. Gelişim denen bu değişimler bilme, anlama, yorumlama ve öğrenme kalitesinden etkilenirken bir yandan da özellikleri oluşturur ve geliştirir.

Piaget’nin; duyusal – motor dönem, işlem öncesi dönem, somut işlemler dönemi ve soyut işlemler dönemi olarak dört grupta ele aldığı gelişim dönemlerinin her birinde kazanılması beklenen davranışlar vardır. Her çocuk, dünyayı anlamaya çalışırken aynı gelişim dönemlerinden geçer ancak her çocuk aynı dönemde aynı gelişim özelliklerini sergilemeyebilir.

Yaş ile ilişkili olarak ortaya çıkan ve okul öncesi dönem kabul edilen 0 – 6 yaş aralığı, yaşamsal sürecin en temel ve en kıymetli dönemi kabul edilir. Bireylerin tüm yaşamları boyunca kullanacakları alanlar olan bilişsel, duyuşsal, sosyal, fiziksel gelişim, dil gelişimi ve öz bakım becerilerinin temelleri bu dönemde atılır. Her alandaki gelişimin dönemin gerektirdiği şekilde sağlanabilmesi için, çocuğa sağlanan imkanlar ve sunulan koşullar hayati önem taşır.

Bütüncül olarak ilerleyen gelişim süreci, çocuklardaki kazanımların etkileşim halinde olması ve birbirlerini destekleyici şekilde sürdürülmesi sayesinde etkili ve kalıcı olabilir. Örneğin, fiziksel gelişimi kuvvetli olan bir çocuk, motor becerilerini kolayca edinebilir. Motor becerilerinin gelişmesi dil gelişimini etkiler. Dil gelişimi ise sosyal gelişimin en önemli adımlarından birini oluşturur ve bu adımlar psikolojik olarak gelişmenin önünü açar. Sürekli bir büyüme, öğrenme ve gelişme serüveni içerisinde olan çocukların tüm gelişim adımlarının desteklenmesi, gelişim hızlarını ve kalitesini artırması yönünden oldukça önemlidir.

Çocukların her biri gelişimsel özellikleri farklı düzeylerde sergileyebilir. Ancak bazı gelişim özellikleri vardır ki eksikliği veya yokluğu durumunda telafisi olmayan sonuçlar doğabilir. Ortaya çıkabilecek gelişimsel problemlerin belirlenebilmesi için, belli aralıklarla çocukların gelişimsel özelliklerinin değerlendirilmesi gerekir. Yeni başlayan veya süregelen gelişim sorunları bu sayede erkenden tespit edilebilir ve gerekli önlemlerin alınmasını mümkün kılar.

Çocukların gelişimsel faaliyetlerini değerlendiren bazı testler bulunur. Bu testler sayesinde çocuklarda olası gelişim problemleri görülerek diğer gelişim alanlarını olumsuz etkilemesinin önüne geçilebilir.

Denver Testi Nedir?

Denver testi, 0 – 6 yaş aralığındaki çocukların gelişimsel problemlerini ortaya koymak ve değerlendirmek amacıyla uygulanan değerlendirme çalışmasıdır. Bu testin amacı, çocukların yaşlarıyla ilişkili gelişim döneminin gerektirdiği gelişimsel özelliklerini taşıyıp taşımadıklarını tespit etmektir. Gelişme yönünden şüphe duyulan durumların ve çocukların gözlenmesini sağlayan Denver testi, ilk olarak 1967 yılında yayınlanmış ve 1996 yılında yenilenerek Denver 2 adını almıştır.

4 bölüm ve 116 maddeden oluşan ve sağlıklı görünen çocukların da gelişim durumlarını gözlemleme yöntemi sayılabilen test, Türkiye’de ilk olarak 1980 yılında kullanılmaya başlanmış, 1990 yılında yeniden düzenlenmiştir.

Bir diğer adı gelişim testi olan Denver testi, çocuklarda,

• Sosyal ve kişisel gelişim,
• İnce motor becerilerin gelişimi,
• Kaba motor becerilerin gelişimi,
• Dil becerilerinin gelişimi

olmak üzere dört alanın gelişim seyrini takip etmek ve mevcut gelişimsel problemleri teşhis etmek için uygulanır.

Denver Testi Nasıl Uygulanır?

Her yaş döneminde çocukların sergilemeleri gereken davranışlar ve sahip olmaları gereken beceriler bulunur. Bu becerilerin kazanılmadığı durumlar aileler tarafından gözlemlenebildiği takdirde müdahale edilmesi ve aksaklıkların giderilmesi kolay olabilir. Ancak bazı durumlarda var olan gelişimsel problemler gözlemlenemeyebilir ve bunların tespit edilmesinde çeşitli kaynaklardan faydalanmak gerekir. Bu kaynaklardan biri olan Denver gelişimsel tarama testi, çocuklarda var olan gelişim problemlerinin belirlenmesini sağlayarak gerekli değerlendirmelerin yapılmasını ve önlemlerin alınmasını kolaylaştırır.

Denver test eğitimi almış uzman kişiler tarafından gerçekleştirilen test uygulaması,

• Herhangi bir klinik belirti göstermeyen, sağlıklı görünen çocukların gelişimini değerlendirmek veya gelişiminden kuşku duyulan çocukların gelişimsel problemini saptamak (klinik değerlendirme),
• Daha önce gelişimsel bir problemi olduğu saptanan çocukların özel eğitime başlama dönemlerinde ve özel eğitim süreçleri boyunca aralıklı olarak değerlendirilmesi,
• Okul öncesi eğitimine başlayacak olan çocukların eğitim kurumuna alınırken geliştirmiş olduğu becerilerin değerlendirilmesi

amacıyla yapılır.

Denver testi uygulanırken çocuğun anne ve babasından ananmnez denen kısa öyküyle kısaca çocuğu tanıtmaları istenir. Hem çocuğa, hem de anne – babaya çocukla ilgili sorular sorulurken çocuktan bazı etkinlikleri yerine getirmesi istenerek davranışları da gözlemlenmiş olur.

Kişisel ve sosyal gelişim düzeyi incelenen çocuktan kendisini tanıtması istenir ve toplum içerisinde kendisini ifade etmesi değerlendirilir. Dil gelişimi testi ile bulunduğu yaş ve edindiği dil gelişimi arasındaki ilişki incelenir. Test uygulamasında son olarak çocuğun yürüme, koşma, kıyafetlerini giyme, kalem tutma, çeşitli oyuncaklarla oynama, makas veya kalem tutma gibi eylemler ile kaba ve ince motor becerilerinin gelişimine bakılır.

Test esnasında yapılan çalışmaların sonucunda çocuğun becerileri ve gelişim durumu hakkında bir değerlendirme yapılır ve gelişimsel bir problem olup olmadığı belirlenmiş olur. Saptanan bir problem olduğunda ise gerekli önlemlerin alınması için ilgili kurumlara yönlendirmeler yapılır.

Denver gelişim testi belirli aralıkla tekrar uygulanabilir.

Denver testi, tek sayfa üzerinde aylar ve yıllara denk gelen becerileri ortaya çıkarmaya yönelik soruların yer aldığı bir tablo şeklindedir. Çocuğun yaşının koordinatlarına göre bir çizgi çizilir ve çizgiye denk gelen sorular anne – babaya ve çocuğa sorularak belirli işaretlemeler yapılır. Tablo üzerinde açıktan koyuya giden basamaklar halinde yer alan sorular bulunur ve çizgiye denk gelen koyu renkli sorular çocuğun yapabiliyor olması beklenen maddelerdir. Çocuk çizginin solunda kalan becerilerden üç tanesini yapamıyorsa o alan bırakılır.

Uygulama esnasında çocuktan sözel cevaplar istenebileceği gibi anında gözlemlenebilecek davranışları da sergilemesi istenir ve anında test uygulayıcısı tarafından not edilir. Test esnasında çocuğun kaygı durumu, ailenin ve çevrenin etkisi de not edilerek testin yorumlanmasında kullanılır.

Denver Testi Soruları

Denver testi uygulanırken çocuğun gelişim durumunu belirleyebilmek için anne – babaya ve çocuğa çeşitli sorular yöneltilir. Psikolojik danışman, psikoloji veya çocuk gelişimi bölümlerinden mezun olmuş ve Denver test eğitimi almış olan kişiler tarafından uygulanabilir. Yetkili merkezler tarafından hazırlanan test soruları standart aşamalar içerir ve belirli şartlarla görevli kişilerle paylaşılır. Denver gelişimsel tarama testi, bu alanda bilgi sahibi olmayan kişiler tarafından uygulandığında sonuçlar ve değerlendirmeler sağlıklı olmayabilir.

3 yaşındaki bir çocuğa uygulanan Denver gelişim testinin sorularından bazıları aşağıdaki gibidir. Bu sorular çocuğun dil gelişimini, sosyal – kişisel gelişimini, kaba ve ince motor gelişimini ayrı ayrı inceleyen dört basamak halinde uygulanır ve anne, baba ve çocuğa aynı anda sorulabilir.

Kişisel – sosyal gelişime yönelik maddeler:

• Çocuğunuz tek başına kıyafetlerini giyebilir mi?
• Belirli sayıda bloktan kule yapabilir mi?
• Yemeğini yardımsız yiyebilir mi?
• Evde basit işlere yardım eder mi?
• Adını – soyadını söyleyebilir mi?

Kaba ve ince motor gelişimine yönelik maddeler:

• Kedisine gösterilen şekil, sayı veya harfleri kopyalaması,
• Belirli nesneleri üst üste koyarak kule yapması,
• Çeşitli görselleri inceleyerek büyük – küçük, uzun – kısa gibi karşılaştırmalar yapması,
• Belirli bir uzaklığa atlaması,
• Elindeki nesneyi belirli mesafeye fırlatması,
• Belirlenen sürede 2 veya tek ayak üstünde durması

istenir.

Dil gelişimini ölçmeye yönelik maddeler:

• Ağaç nedir, masa nedir, kuş nedir, defter nedir, gibi sorularla kavramların anlamlarını basitçe açıklaması,
• Kelime ve cümleleri tamamlaması,
• Çeşitli görseller gösterilerek burada gördüklerinin adını söylemesi,
• Oyuncak bebeğinin kısımlarını göstermesi,
• Akşam, öğlen, dışarı, ev gibi yer ve zaman bildiren kelimeleri tanımlaması

istenir.

Denver Testi Sonuçları Ve Yorumlanması

Çocuğun sorular karşısındaki cevapları aşağıdaki gibidir:

• Geçer: Çocuk istenen maddeyi yerine getirir.
• Kalır: İstenen maddeyi başaramaz.
• Olanak dışıdır: Anne – baba veya başka sebepler kaynaklı çocuğun o maddeyi yerine getirmesine olanak yoktur.
• Reddeder: Çocuk kendisinden istenen maddeyi tümüyle reddeder, yerinde getirmez.

Çocukların bu değerlendirme maddelerini alma koşulları aşağıda belirtilmiştir:

• Eğer çocuk yaşıtlarının çoğunun o yaşta geçemeyeceği bir maddeyi geçerek çizgisinin tamamen sağında bırakmışsa “ileri” olarak kabul edilir.
• Çocuk kendi yaş çizgisinin tümüyle sağında kalan bir maddeden kalmış veya bunu reddetmişse, ya da kendi yaşına düşen maddelerin %25 – 75 oranında geçmiş, kalmış ya da reddetmişe, “normal” kabul edilir.
• Çocuk, yaşına denk gelen çizginin %75 – 90’ını reddetmiş veya bunlardan kalmışsa “uyarı” olarak işaretlenir.
• Yaş çizgisinin solunda kalan maddelerden tamamen kalmış ya da reddettmişse test “gecikme” ile sonuçlanır.
• Anne – babanın, bir maddeyi çocuğun denemesinin imkansız olduğunu söylediği test maddeleri “olanak dışı” olarak işaretlenir.

Tüm test maddeleri uygulandıktan sonra verilen işaretlemelere bakılarak aşağıdaki sonuçlara varılır:

• Eğer testin tamamında hiç gecikme maddesi yoksa veya en fazla 1 uyarı maddesi verilmişse “normal”,
• Testin tamamında 2 veya daha fazla gecikme varsa, uyarı olsa da olmasa da “anormal”,
• Yalnızca 1 gecikme, 2 veya daha fazla uyarı, 1 gecikme+1 veya daha fazla uyarı varsa testin sonucu “şüpheli” kabul edilir.

Denver Testi Nerelerde Uygulanır?

Çocuklarına Denver gelişimsel tarama testi yaptırmak isteyen aileler gerekli araştırmaları yaptıktan sonra bu konuda yetkili merkezlerle iletişime geçerek testin uygulanmasını sağlayabilirler. Belirli klinik ve hastanelerde uygulanan test, aynı zamanda bu alanın uzmanı olan ve eğitimini almış kişiler tarafından anaokulları, psikolojik danışmanlık birimleri tarafından da uygulanabilir.

Kaynaklar:

https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/denver-developmental-screening-test

http://acikerisim.ybu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/1849/613060.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Denver 2 gelişimsel Tarama Testi, Türk Çocuklarına Uyarlanması Ve Standardizasyonu: Prof. Dr. Banu Anlar, Uzm. Birgül U. Bayoğlu, Prof. Dr. Klabiye Yalaz. Gelişimsel Çocuk Nörolojisi Derneği.