Birey anne karnında var olduğu anda gelişim süreci başlar. En temelde hareket anlamına gelen motor gelişimin ilk adımı ise bebeğin anne karnındaki hareketiyle atılır. Doğum zamanı yaklaştıkça artan hareketler, anne ve bebek arasında kurulan bağın da temellerini atmış ve anne bebek iletişimini başlatmış olur.
Bebek dünyaya geldikten sonra, dışarıdan müdahale olmadan ve başka bir nesne veya canlıdan destek almadan yerine getirdiği her türlü faaliyet, refleks hareketler dönemidir ve bu dönemde davranışlar amaçsız ve kontrol dışıdır. Hayatın devam edebilmesini sağlayan nefes alıp verme, yutkunma, öksürme, hapşırma, göz kırpıştırma gibi ömür boyu kullanılabilecek davranışlardan oluşan ve bilinçdışı bir süreç olan refleks hareketler dönemi, bebeğin hayatı algılamaya başlaması ile yerini ilkel hareketler dönemine bırakır.
Bireyin istemli ve bilinçli olarak gerçekleştirdiği ilk davranışları olan ilkel hareketler, doğumdan itibaren başlayan bilinçdışı hareketlerin bebek tarafından kontrol edilmeye başlandığı dönemdir. Yaşamak için gerekli olan hareketlerin temelleri sayılan adımlar bu dönemde atılır.
dönemlerini içeren ilkel hareketler, gövde merkezinden başlayarak çevreye doğru bir yol izleyen motor gelişiminin de kaynaklarını oluşturur. İlk olarak baş ve boyun dengesini sağlamayı öğrenen bebek, gövdesini kontrol ederek ve sürünme, emekleme, yürüme döngüsünü gerçekleştirerek belki de en önemli kaba motor gelişim faaliyetlerini bu dönemde yerine getirir. 0 – 2 yaş aralığını kapsayan ilkel hareketler dönemi, aynı zamanda uzanma, yakalama, tutma, manipüle etme gibi el becerileri gerektiren ince motor gelişiminin de başladığı ilk dönemdir.
İlkel hareketler dönemini 1 yaşına kadar olan dönem ve 1 – 2 yaş arasındaki dönem olarak ayrı ayrı değerlendirmek mümkündür. Doğumla birlikte başlayan refleks davranışların kontrol altına alınmaya ve yönetilmeye başlandığı ilk 1 yaş, reflekslerin ortadan kalktığı evre olarak kabul edilir. Sinir sisteminin gelişerek yeterli olgunluğa ermesi ile istem dışı faaliyetler, yerini bilinçli davranışlara bırakmaya başlar. Ancak davranışlar her ne kadar istemli olsa da, henüz kontrolsüz ve kaba çizgiler içerecek şekildedir. Örneğin bir nesneyi tutmak için bütün vücuduyla döner veya parmaklarıyla değil tüm eliyle kavramak ister.
İlkel hareketler döneminin ikinci aşaması olan 1 – 2 yaş arası ise bilişsel ve zihinsel gelişme ile ilkel hareketlerde yoğun bir artışın gözlemlendiği dönemdir. Algılama gücünün de ilerlediği bu süreçte, motor ve duyusal bilgiler bütünleştirilerek anlamlı hale gelir. Büyük kasların gelişimi ile dengeleme kolaylaşır ve yürüme hızlanır. El becerileri gerektiren ince motor etkinlikleri de bu süreçte hız kazanır.
Kaynak:
