Temel hareket becerilerinin kazanıldığı 2 – 7 yaş aralığındaki dönem, çocuklarda motor gelişimin üçüncü evresidir ve temel hareketler dönemi olarak adlandırılır. Vücudu yanlara, ileri – geri, yukarı – aşağı, öne – arkaya doğru, üst ve alt vücudu kontrol ederek hareket ettirebilmeyi sağlayan beceriler içerir. Bu temel becerilere örnek olarak yürüme, koşma, çömelme, tekme atma, atlama, sıçrama, yakalama, sekme, fırlatma, ayakla topa vurma gibi el – göz, göz – vücut koordinasyonu gerektiren davranışlar sayılabilir. Bu tür beceriler tüm çocuklarda görülür ve yaşamsal faaliyetleri yerine getirmede herkes tarafından kullanıldığı için temel beceriler olarak adlandırılır.
Temel hareketler döneminde kaba bir şekilde denenmeye başlanan motor beceriler, gittikçe gelişen davranışlar içerir ve birbirini takip eden üç evreden oluşur.
Temel hareketler ilk olarak 2 – 3 yaşlarındaki başlangıç evresinde amaçlı olarak ortaya çıkar. Hareketler düzgün bir şekilde ve sırayla gerçekleşmeyebilir. Bedenin fiziksel kabiliyetleri keşfedilmeye ve denenmeye başlamıştır. Ritmik uyum sağlanamamıştır ve bedenin kullanımı abartılı veya yetersizdir. İlkel hareketler döneminin devamı niteliğindeki bu dönem çocukları içerisinde, dönemin gerektirdiği davranışların üstünde performans gösteren çocuklar da bulunabilir.
4 – 5 yaşlarında gözlemlenen davranışları içeren bir geçiş dönemi olan ilk evre, davranışların daha kontrollü ve uyumlu bir hal almaya başladığı evredir. Koordinasyon ve ritim artmış olsa da bedenin kullanımındaki abartı veya yetersizlik devam etmektedir. Fiziksel veya zihinsel olarak gerekli gelişimi gösterebilmiş olan çocuklar, bu evreye kolayca uyum sağlarlar.
5 – 7 yaş aralığını kapsayan bu evrede gözlemlenen çocuk davranışları bir yetişkine kıyasla henüz gerekli olgunluğa erişememiş olsa da yeterince uyumlu, kontrollü ve etkili hareketler olduğu söylenebilir. Gerekli başlangıcın sağlanmış olması, çevresel destekle ve yaşanmışlıkla, becerilerin zamanla düzeleceğini ifade eder. Bu dönemde beceriler önce en basit haliyle edinilir ve daha sonra deneyim, olgunlaşma ve çevresel desteklerle geliştirilir. Temel hareketler döneminde amaç, becerilerin en üst seviyede kazanılmasıdır.
Temel hareketler dönemindeki çocukların yeterli beceriyi kazanmasında fiziksel olgunlaşmanın yanı sıra çevresel ve bireysel faktörler de önem arz eder. Oyun parkları, spor alanları gibi hareket alanı bulunan, kendisine uygun ortam hazırlanan, hareketleri deneyimleme şansı olan ve spor yapan rol modelleri gözlemleyebilen çocuklar, bu dönemde temel becerileri daha hızlı ve iyi seviyede kazanabilirler.
Tüm gelişim alanları birbirleriyle uyum içinde ve etkileşim halindedir. Temel becerilerin kazanılması çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi üzerinde de etkili olur. Örneğin çeşitli spor dallarında başarılı olan çocukların, kendine güvenen, kendisini iyi ifade eden bireyler olduğunu gözlemlemek olasıdır.
Temel hareketler dönemindeki bir çocuk aynı anda farklı evrelerin özelliklerini sergileyebilir. Yakalamada ilk evrede iken fırlatmada olgunluk evresine varmış olabilir veya yürümede başlangıç evresinde ile koşmada ilk evrede olabilir. Bu da temel hareketler döneminde evreler arasında kesin çizgiler olmadığını ve evrelerin birbirine geçmiş halde yaşandığını ifade eder.
Kaynak:
https://www.familytimefitness.com/what-are-fundamental-movement-patterns/
