Küçük el kaslarını kullanmayı gerektiren hareketler ince motor becerileri olarak adlandırılır. Kalem becerileri, makas kullanma, legolar ve bulmacalarla oyun oynama, bebeğini giydirme, giyinme, ayakkabı bağcığı bağlama, çatal-kaşık kullanma, fermuar-düğme açma, diş fırçalama, saç tarama, gibi faaliyetler ince motor becerilerine örnek olarak sayılabilir.
Çocukların küçük el kaslarının ne kadar geliştiği, yaptıkları etkinliklerde gösterdikleri performansın yanı sıra, ortaya çıkardıkları ürünlerin kalitesini de etkiliyor. Akademik becerilerin yanı sıra, günlük temel ihtiyaçları karşılamanın yolu da ince motor becerilerini kazanmaktan geçiyor ve bu beceriyi kazanamamış olan çocuklar benlik saygısı kazanmakta güçlük yaşayabiliyorlar.
Yaşam becerilerinin kazandırılması amacıyla, küçük yaşlardan itibaren çocuklarda küçük el kaslarının ve ince motor denen becerilerin gelişimini olumlu yönde etkileyen çalışmalar, anne babaların ve okul öncesi öğretmenlerinin bol bol uygulamalarında yer verdiği çalışmalar olarak karşımıza çıkıyor.
Çocukların tüm hayatı boyunca kullanacakları küçük el kaslarını geliştirecek etkinliklere örnek olarak aşağıdaki çalışmaları sizler için derledik.
Oyun hamurları çocukların kavrayıp sıkmasını ve şekil vermesini sağlayarak küçük el kaslarını geliştiren etkili birer ince motor etkinliği sunuyor. Şekilleri, hayvanları ayırt etmeye başladıktan sonra amaçlı çalışmalar ile kaslarını zorlamayı öğrenen çocuklar, bu yolla aynı zamanda ortaya bir ürün koymanın keyfini de yaşıyorlar. Oyun hamuru alırken içerisinde çocukların sağlığını tehlikeye sokacak maddelerin olmadığından emin olmak ya da hamuru evde yapmakta fayda bulunuyor.
Kinetik kum, duyusal oyun malzemeleri arasında çocuklar tarafından en çok sevilen ve ilgi gören oyuncaklardan. Hazır alınabileceği gibi, çeşitli malzemelerle evde de yapılabilir. Biraz tıraş köpüğü ve biraz nişasta ile hazırlayabileceğiniz bir kinetik kum oyunu, çocuğunuzun güzel vakit geçirmesinin yanında, aynı zamanda minik kaslarını da kuvvetlendiriyor!
Henüz birkaç aylıktan itibaren bebeklere çıngırak denen, içerisinde bulunan ufak parçaların hareket etmesi sayesinde sallayınca çıkardığı sesle gözlerini ayırmadığı oyuncak, sıkıca kavradıkları ilk kas geliştiricileri olabilir. Sıkıp yamultana kadar kavrayabildikleri nesneler, kasların güçlenmesinde de oldukça etkili.
Çocuğun yaşına uygun olarak kullanabileceği boyalarla resim yapması, hem kalem tutarak kaslarını güçlendirmesini, hem de ortaya çıkardığı ürünle sanatsal zevkinin gelişmesini sağlıyor. Renkleri seçerken karar verme becerilerini de ilerleten minikler, özellikle parmak boyama ve çeşitli şekiler ve nesnelerle uyguladıkları baskı çalışmalarına da bayılıyorlar.
Su, tek başına bile çocukların ellerini ve kaslarını kullandıkları ve geliştirebildikleri bir oyun malzemesi. Suyun içine atılan sünger toplar, plastik ördekler vs. gibi suyu emen oyuncakların içindeki suyu sıkarak çıkarmaları da yine kasları açısından faydalı basit birer oyun olabilir.
Çocuklarla birlikte çiçek dikmek, toprağa şekiller vererek ortaya çeşitli nesneler çıkarmak, yoğurma işini seven çocukların ellerini çokça kullanarak kaslarını çalıştırabilir. Hem eğlenen hem de ince motorları gelişen çocuklar, toprağa dokunarak ve enerjilerini boşaltarak rahatlayabiliyorlar. Bir fidanın, çiçeğin saksıdan toprağa taşınmasını sağlamaya çalışan miniklerin aynı zamanda el- göz koordinasyonları da gelişiyor.
Çok basit iki malzemeli ancak bir o kadar da etkili bir oyun olarak makarna süzgeci ters çevrilerek deliklerden uzun çubuk makarnalar geçiriliyor. Makarnayı kırmamaya çalışan minik eller aynı zamanda onu delikten geçirmeye çalışırken de odaklanma becerilerini geliştirmiş oluyorlar.
Tuvalet kağıtları bitince ortaya çıkan karton rulolar anneler ve okul öncesi öğretmenleri için eşsiz bir etkinlik ham maddesi. Bu oyunda da yine başrolde olan rulolar ikişer cm kalınlığında kesiliyor ve oklava çubuğuna geçirilerek diziliyor. Oldukça eğlendiren bu oyunda aynı zamanda her bir halkanın sayılması, sayıların farkına varılması açısından da etkili oluyor.
Açık durumdaki kapıya sağdan sola karışık düzende koli bantları yapıştırılıyor, bantların yapışkanlı yüzeyine, bantın taşıyabileceği hafiflikte plastik toplar yapıştırılıyor ve minik ellerden bu topları çıkarıp alması isteniyor. Her bir topu banttan söktüğünde çok mutlu olacağı bu oyunda plastik topların yerine çeşitli oyuncaklar da kullanılabilir.
Çocuklar genelde makaslara ilgi duyuyorlar ancak istedikleri gibi kesebilmeyi öğrenmeleri zaman alıyor. Küçük kaslarının gelişmesine bağlı olan ve bir yandan da bu kaslarını en güzel geliştirecek etkinliklerden olan makasla kesme işlemi, sınırlı şekiller üzerinde yapılırsa daha etkili oluyor. Bunun için öncelikle düz, dalgalı, zikzak gibi şekilleri büyükçe ve yukarıdan aşağıya çizdiğiniz kağıtlar, çocuğun yetişebileceği bir yere üstten bantla tutturuluyor, eline uygun bir makasla bu çizgileri takip ederek kesmeye çalışmasını isteniyor. Hedefe ulaştıkça şekiller zorlaştırılabilir, detaylı şekiller çizilebilir.
Kaynaklar:
https://www.understood.org/articles/en/6-fine-motor-activities-for-young-kids
https://childdevelopment.com.au/areas-of-concern/fine-motor-skills/
