Yapılan araştırmalar, yaklaşık olarak on yıldan biraz fazla bir süre sonra robotların mevcut işgücünde bulunan 1 milyar insanın yerine geçeceğini öngörüyor. Özellikle de gelişmiş ülkelerde artık pek çok insan, akıllı evlerde yaşıyor ve enterkonekte cihazlar, tonlarca yazılım ve cihaz kullanıyor. Robot süpürge gibi günlük hayatımıza dahil olan bu cihazlar, koltuğumuzdan kalkmadan pek çok işi halletmemize imkan veriyor. Bu yeni dünya düzeninin nasıl çalıştığını bilmek, her birey için bir ihtiyaç haline gelmiş durumda. Artık yalnızca temel sosyal ve bilişsel yeteneklere sahip olmak yetmiyor. Çocukların başarılı ve mutlu bireyler olabilmesi için, yarının dünyasına bugünden hazır olmalarını sağlayacak yetenekler geliştirmeye ihtiyacı var.
Gelişen teknolojinin hayatın her alanına entegre olduğu bu dijital çağda, çocukların ve öğrencilerin de bu duruma adaptasyonu büyük önem taşıyor. Bu adaptasyon sürecinin en önemli adımı da, son yıllarda oldukça popüler olan robotik kodlama eğitiminden geçiyor. Kısaca STEM olarak bilinen fen, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarındaki işlerin ilerleyen yıllarda daha da önem kazanacak olmasının yanı sıra robotik kodlama, öğrencilere hayatın her alanında ve tüm kariyer türlerinde işlerine yarayacak problem çözme yeteneği de kazandırıyor. Konu ile yeni tanışan ebeveynlerin ve öğrencilerin ise akıllarında hep aynı sorular dönüyor.
Robotik bilimi ve kodlama, bugün pek çok ülkede ilköğretimden itibaren müfredata girmiş durumda. Öğrenciler bir robotik kitinin bir araya gelerek robot kol oluşturduğunu gördüğünde ya da programladıklar küçük cihaz çalıştığında çok heyecanlanıyor ancak robotik kodlama, aslında eğlenceli bir aktiviteden çok daha fazlası. “Robotik kodlama nedir?” sorusuna cevap verebilmek için öncelikle kodlamanın anlamını bilmek gerekiyor. Kodlama basitçe, bir robotun veya bilgisayarın programlarının hem okuyabileceği hem de işleyebileceği yazılı talimatlar toplamını ifade ediyor. Kodlama süreci, bir robotun gerçekleştireceği görevlerin belirlendiği, bunların yapılabilmesi için kodun tasarlandığı ve sonrasında da gözlem yapılan bir süreç. Robotik kodlama denildiğinde, kişinin robot görevini bitirene kadar tüm hareketleri gözlemlemesi, biçimlendirmesi, deneme yanılma yöntemini de kullanarak robotu geliştirmesi süreci anlaşılıyor.
Kodlama, artık hayatın her alanında sık sık kullanılıyor. Mikrodalga fırın, akıllı telefon ya da arabalarımız gibi günlük hayatta sürekli kullandığımız elektronik araçlar, kodlamanın hayatın ne kadar da içinde olduğunu gösteriyor. Robotik kodlama süreci ise, robotun türüne göre değişiklik göstermekle birlikte, mühendislikten tasarıma ve desenden matematiğe pek çok alanda bilgi birikimine ihtiyaç duyuyor. Bu alan, kişinin süreç boyunca hem planlama ve araştırma hem de bilgi ve değerlendirme gibi yeteneklerini de kullanmasını gerektiriyor.
Robotik bilimi ve kodlama ile ilgili olarak cevabı en çok merak edilen sorulardan bir tanesi de “Robotik kodlama nasıl yapılır?” sorusu. Robotik kodlama, üzerinde çalışma yürütülen ve tasarlanan robotun türüne ve çalışacağı alana göre farklı mühendislik dalları ile ilgili bilginin yanı sıra matematik ve görsel tasarım gibi alanlarda da bilgiye ihtiyaç duyuyor. Bu kodlama türünde robotun gerçekçi ve doğru bir şekilde geri bildirim vermesini sağlamak amaçlanıyor. Robotik kodlama yapabilmek için ise Raspberry Pi, Arduino ve benzeri yazılım araçlarını bilmek gerekiyor.
Bu kodlama çeşidinde aynı zamanda C, C#, Fortran, Python, Java gibi yaygın programa dilleri de kullanılıyor. Son yıllarda en popüler olan ve en sık kullanılan programlama dili ise C ve C++ dili! C++ dili, nesne yönelimli programlama olarak geçiyor ve C dilinin bir türü olarak biliniyor. Örneğin, Arduino aracı genellikle C’nin programlama dillerini kullanıyor. Dolayısıyla uygulamalı kodlama yapıldığı durumlarda, programlama dilinin mantığını da bilmek gerekiyor.
Basit anlamıyla bir robotun ya da bilgisayar programının okuyup uygulamaya döktüğü yazılı talimatlar bütünü olan kodlamada öğrenciler, robotun tamamlamasını istedikleri görevlere karar veriyor, bunun için gerekli olan kodu tasarlıyor ve sonucu görmek için robotun hareketlerini gözlemliyor. Robotik kodlama, kişinin deneme-yanılma yolu ile düşünme biçiminin sonuçlarını görmesine imkan veriyor. Sonuçta bu süreç hedeflenen görev robot tarafından sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilene kadar devam ediyor ve böylece kişi sabırlı olmanın da sonuçlarını görüyor.
Robotik kodlama öğrenme sürecinin kişiye kazandırdığı en önemli yeteneklerden bir tanesi de yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi! Yazılan kodun doğru olduğundan emin olmak ve robotun yapacağı hareketleri belirlemek için, yaratıcı bir bakış açısına ihtiyaç duyuluyor. Bir kodun düzgün bir şekilde çalışabilmesi için kusursuz ve spesifik olması gerekiyor. Çoğunlukla ilk kez yazılan bir kod, mükemmel olmuyor. Hata bulunan kodlar ise, doğal olarak, çalışmıyor. Bu durumda azimli, çözüm odaklı bir bakış açısına sahip olmanın yanı sıra kontrol duygusu ve işbirlikçi bir kişilik yapısı da bu projelerde geliştirilen kişilik özelliklerinden bazıları arasında yer alıyor.
Kodlama öğrenme sürecinin öğrencilere kazandırdığı bir diğer özellik ise problem çözme yeteneği. Robotu bir araya getirirken karşılaştıkları sorunlar karşısında çözüm odaklı olmayı öğrenen öğrenciler, süreç boyunca güzel vakit geçirdiği için bu sorunları çözmekten kaçmıyor ve robotun çalışabilmesi için gereken her şeyi yapıyor. Robotik kodlama kitleri, çoğunlukla kullanma kılavuzu ile birlikte geliyor ancak bazı öğrenciler bundan hoşlanmıyor. Bu noktada farklı kitler denemek de çocukların yaratıcılığını geliştiriyor. Robotik bilimi, çocukların bilgisayar programlama yeteneklerini de geliştirmesine imkan veriyor. Özellikle gelişmiş programlar, çocukların kendi robotlarını programlamasını gerektiriyor.
Robotik kodlama öğrenmek çocukların ve öğrencilerin bilim ve matematik alanında da daha kolay öğrenmelerini ve daha kolay gelişmelerini sağlıyor. Bilimsel teoriler, robotik kodlama ile gerçek hayatta karşılık buluyor. Elektriğin kullanımı, gerilim ve güç gibi kavramları robotların bir araya getirilmesinde önemli bir yer tutuyor. Basit ve karmaşık matematik kavramları da robot bir araya getirilirken pratiğe dökülüyor. Böylece öğrenciler, bu teorileri çok daha kolay içselleştiriyor. Ayrıca çocuklar robotu bir araya getirirken üç boyutlu geometrik biçimleri de uygulamalı olarak kullanmış oluyor. Böylece üç boyutlu düşünme alışkanlığı kazanan çocuklar, uzay algılarını da doğru bir şekilde geliştiriyor. Bir yandan da çocukların ince motor becerilerinin gelişimi hızlanıyor.
Robotik bilimi her geçen gün artan bir hızla ilerliyor ve dünyamız da gitgide daha fazla dijitalleşiyor. Bu durum, çocukların değişen ve gelişen dünyaya uyum sağlayabilmesi için hem robotik bilimi hem de kodlama ile iç içe olmasını gerektiriyor. Robotik sistemleri ve programlama dilini öğrenmek için çocuklara pek çok robotik kodlama eğitimi fırsatı sunuluyor. Günümüzde hem dünyada hem de Türkiye’de pek çok eğitim kurumu, STEM (Bilim-Teknoloji-Mühendislik-Matematik) ve STEAM (Bilim-Teknoloji-Mühendislik-Sanat-Matematik) isimleri altında robotik kodlama eğitimi eriyor. Bu eğitim programları, çocukların ve gençlerin analitik düşünme yeteneklerini artırıyor ve mühendislik ile genç yaşta ilgilenmelerine olanak veriyor. Robotik ve kodlama eğitimi, küçük yaştaki çocuklar için genellikle oyunlar ve oyuncaklar ile başlıyor. Ortalama olarak 10 yaşından sonra çocuklar, programlama dili öğrenmeye başlayabiliyor.
Yaklaşık olarak 18 bin üyeye sahip olan BÜMED’in (Boğaziçi Üniversitesi Mezunlar Derneği) 21. Yüzyılın gerektirdiği yetenek ve özelliklere sahip çocuklar yetiştirmek amacıyla kurduğu BÜMED MEÇ (Merak Eden Çocuk) Okulları da, derslerde bilişim teknolojilerini de aktif olarak kullanıyor. Eğitim programlarını ve ders içeriklerini daha da zenginleştiren ve geliştiren bilişim teknolojileri, çocukların deneysel yolla öğrenmelerine yardımcı oluyor. Hem yüz yüze eğitimde pratik olarak uygulanan hem de uzaktan eğitim araçları ile pekiştirilen bu dersler, çocukların başta robotik kodlama eğitimi olmak üzere pek çok bilişim odaklı eğitimi verimli bir şekilde almasını sağlıyor. BÜMED MEÇ Okullarında öğrenciler, anaokulundan itibaren teknoloji ile iç içe bir eğitim alıyor. Robotik kodlama eğitiminin ön planda olduğu bilişim teknolojileri dersleri, çocukların küçük yaştan itibaren konu ile aktif olarak ilgilenmeye başlamasına imkan veriyor.
Özellikle okul öncesi çağdaki çocukları robotik kodlama ile tanıştırmak, ebeveynler için oldukça zorlu bir süreç olabiliyor. Oysa Z jenerasyonu olarak adlandırılan yeni nesil, bilgisayar ve akıllı telefonlar ile iç içe büyüyor. Bu akıllı araçları onlara yasaklamak yerine, robotik bilimi ve kodlama ile tanışmalarını sağlamak için bu araçlardan faydalanmak mümkün. Pek çok bilgisayar oyunu ve uygulama, çocukların programlama dilini öğrenmeleri için birer fırsat. Artık oyuncaklarla oynamayan çocukların yeni oyuncakları, bilgisayar oyunları. Elbette çocuklar ebeveynlerin önerdiği oyunları her zaman tercih etmeyebiliyor ancak hem eğlenceli hem de eğitici robotik kodlama oyunları, çoğu zaman çocukların ilgisini çekmeyi başarıyor. Bu oyunlardan bazıları çocukların hedefe ulaşmak için basit kodlama yöntemlerini kullanmalarını gerektiriyor. Örneğin, arabayı varış çizgisine ulaştırmak için kodlama gerektiren yarış oyunları ya da engelleri aşmak için “eğer-ise-değilse” yöntemini kullanan oyunlar, eğlenceli ve eğitici robotik kodlama oyunlarına birer örnek.
Aynı zamanda pek çok web sitesi de, çocukların basit programlama dilini öğrenmesi için eğlenceli oyunlar sunuyor. Sevilen çizgi film karakterlerini hikayelerine entegre eden bu oyunlar, çocukların ilgisini çok kolay bir şekilde çekmeyi başarıyor. Elbette tek seçenek, bilgisayar oyunları değil. Robotik kodlama oyunları içerisinde eğlenceli ve sürükleyici kutu oyunları ve kart oyunları da yer alıyor. Bu oyunlar şart, fonksiyon, döngü ve programlama hataları gibi basit kavramları çocukların eğlenceli bir şekilde anlamasını sağlıyor. Robotik bilimi ve kodlama ile ilgili teknolojik pek çok oyuncak da bulunuyor. Bu robot oyuncaklar daha yüksek fiyatlı olsa da, çocukların bu alana olan ilgisini arttırıyor.
Çocukların robotik kodlamayı etkili bir şekilde öğrenmesinin en doğru yolu, bunu okullarındaki ana müfredatlarına dahil etmek. BÜMED MEÇ Okulları, bu konuyu ana müfredatına dahil ederek çocukların bu konuda daha fazla sorumluluk hissetmesine imkan veriyor. Ancak her çocuk temel eğitimde bu imkana sahip olmayabiliyor. Bu noktada ebeveynler çoğu zaman, çocuklarını robotik kodlama atölyesi ve kurslarına göndermeyi tercih ediyor. Bu atölyelerde çocuklar ve gençler, robotik bilimi ve programlama dili ile tanışıyor. Konunun temellerine hakim olan öğrenciler, böylece bu alana olan ilgilerini de beslemiş oluyor. Bu sayede çocuklar, algoritmaların mantığını anlıyor ve mantıksal düşünme becerilerini geliştiriyor. Bu atölyeler aynı zamanda robotların temel parçalarını tanıyor ve bu parçaları nasıl kullanabileceği ile ilgili de bir fikir edinmiş oluyor.
